Inspiratie

Misschien heb je al een duidelijke vraag in je hoofd. Maar misschien ook niet. Dan geven we op deze pagina's een aantal voorbeelden. Het is niet per se de bedoeling dat je precies gaat doen wat in de voorbeelden staat. Maar ze dienen als inspiratie, dus dat je zelf iets bedenkt dat er op lijkt. Ook geven we een paar voorbeelden van PWS ideeën die niet haalbaar zijn.

Het aanpassend vermogen van microben
Microben zijn er goed in het zich aanpassen aan de (veranderende) omgeving. Eén PWS project keek naar de invloed van het zoutgehalte, in een vloeibare cultuur, op de groei van de bacterie E. coli. Eerst werd het maximale zoutgehalte bepaald waarbij de bacterie nog net kon groeien. Daarna kweekten de scholieren de E. coli bij die concentratie, en bij elke volgende kweek (generatie) maakten zij het zoutgehalte een klein beetje hoger. Na een aantal generaties kon de E. coli groeien bij een hogere zoutconcentratie dan de eerste generatie E. coli. Uiteraard kunnen ook andere stoffen gebruikt worden voor een dergelijke test. En misschien kun je het ook proberen met een steeds iets hogere of lagere temperatuur? En is dat dan evolutie of aanpassend vermogen?

Remmende stoffen op de groei van microben
Bij een ander PWS wisten scholieren dat suiker en zout een remmende werking hebben op microben. Maar ze vroegen zich af of er nog andere stoffen, die je in een keukenkastje kunt vinden, een remmende werking zouden hebben op microben. Ze gebruikten petrischaaltjes met daarin een voedingsbodem waar E. coli op groeide. In de voedingsbodem hadden ze gaatjes gemaakt en daarin goten ze dan verschillende stoffen, zoals honing, afwasmiddel, tabasco, e.a. Als er dan geen E. coli om het gaatje groeide was dan had de stof een remmende werking. Sommige zware metalen hebben ook een remmende werking op de groei van microben. In plaats van gaatjes kun je dan stukje metaal op de voedingsbodem leggen. Als er geen groei in de buurt van het metaal is, dan heeft dat een remmende werking op microben. Of denk aan desinfectiemiddelen, die kan je ook testen.

Verschil in huidmicrobiota
Microbiota is een term waarmee we alle microben bedoelen op een bepaalde oppervlak, zoals de huid. Er zit verschil tussen alle mensen, vergelijkbaar met een vingerafdruk. Het lijkt op elkaar, maar elk individu is net iets anders. Je kan verschillende mensen vragen om hun vingers op een pertischaaltje te drukken en dan kijken wat er op groeit. Heeft de één veel schimmels op zijn hand? Of juist meer bacteriën? Of misschien geen gisten? Eventueel kun je de deelnemers een enquête geven met vragen als: Wast u vaak u handen? Heeft u zweethanden? Wat heeft u vandaag aangeraakt? Misschien kun je daar interessant gegevens uithalen voor je PWS.
Of laat mensen hun vingers duwen op een petrischaaltje, dan hun handen wassen / desinfectiemiddel gebruiken. Laat ze dan nog eens hun vingers op hun op een nieuw petrischaaltje duwen. Dan kun je kijken of de handen minder of andere microben bevatten.

Microben safari
Microben zijn overal. Dus ook in je leefomgeving. Kun jij ze vinden in en om school? Uiteraard zitten ze in de kaas en yoghurt, maar waar nog meer? Als je met een stok in de bodem van een sloot gaat porren komt er gas naar boven. En de stok ruikt naar rotte eieren. Hoe komt dat? En welke microben zijn daar verantwoordelijk voor? En wist je dat sommige bacteriën zoals Rhizobium ín planten kunnen groeien.

Maak je eigen microscoop
Dit is meer een technische opdracht.  Antoni van Leeuwenhoek maakt al honderden jaren geleden zijn eigen microscoop. Zou jij in staat zijn om deze na te maken? En wat zou je er mee willen bekijken?

Wel of niet vaccineren
Misschien is het niet mogelijk om microben te kweken op school. Dan kun je een PWS doen óver in plaats van mét microben. Tijdens de Covid-19 epidemie was dat voor veel mensen een vraag. Laat ik me wel of niet vaccineren? We kunnen ons tegen heel veel ziekmakende microben vaccineren. Maar wat is voor mensen de reden om die wel of niet te doen? En kun je dat beïnvloeden? Je kunt een vragenlijst maken met vragen hierover en die aan je klasgenoten geven, dan geef je een presentatie waarom het een goed idee is. Na een paar weken geef je de klasgenoten dezelfde lijst. Is er een verschil met de eerste vragenlijst?

Microben kunst
Je kunt ook iets met microben doen ook al werk je er niet direct mee. Eén scholiere wilde laten zien wat microben zagen. Als je naar je huid kijkt dan is die glad. Maar microben zijn heel klein en voor hun is de huid een heel onregelmatig oppervlak met hoge pieken en diepe dalen. De scholiere maakte met handenarbeid een beeld van de huid dat microben (volgens haar) zagen.

Niet doen

• Ga niet met mest, poep of patientenmateriaal aan de slag. Daar kunnen gevaarlijke bacteriën in zitten die je ziek maken.

• Blijf weg van gevaarlijke chemicaliën. Stoffen die je kunt kopen in de supermarkt zijn prima.

• Ga niks doen met (proef)dieren.

• Twee leerlingen leek het wel interessant om iets te doen met black smokers. Dat zijn plekken op de bodem van de oceaan waar heet water uit de aardkorst komt en waar hele bijzondere microben wonen. Maar dat wordt erg lastig om daar iets mee te doen op een middelbare school. Dat is alleen haalbaar voor een paar universiteiten en onderzoeksinstituten met heel veel geld en een duikboot.

• Een leerling wilde graag haar paard twee verschillende soorten voeding geven en kijken wat dit voor effect had op de samenstelling van microben in de darmen (darm-microbiota). Buiten het feit dat je geen dieren moet gebruiken in je PWS én niet moet werken met mest waren er nog wat problemen. Het onderzoeken van de darm-microbiota is er complex, moeilijk en duur. Verder is 1 paard niet representatief. Zo'n onderzoek, waarbij je kijkt naar een effect, heeft meerdere deelnemers nodig.

• Met enige regelmaat willen studenten graag microben genetisch modificeren. Dat is heel lastig. Je hebt er een lab voor nodig, veel kennis en speciale apparatuur en chemicaliën. Bovendien heb je een vergunning nodig van de overheid. Kortom, dit is niet haalbaar voor scholieren op een middelbare school. Wil je het persee doen? Dan moet je contact zoeken met een laboratorium die dat kan.

Wel doen

• Bezoek Micropia, een museum speciaal over microben. En als je daar niet naar toe kunt, hieronder is een verslag over het museum. 

• Op YouTube kun je best wel een aantal filmpjes vinden over microben. Prima als je wat inspiratie zoekt.